Нотариалдық қызметпен айналысуға лицензиялар алу 3 кезеңде жүргізіледі: тағылымдама, аттестаттау және тікелей лицензия алу.
Нотариалдық қызметпен айналысуға тағылымдаман өту.
Нотариалдық қызметпен айналысу құқығына тағылымдамадан өту үшін нотариалды палатамен тағылымдамадан өту туралы шарт жасасу қажет.
Тағылымдамадан өту мақсаты нотариустың жұмысын ұйымдастыру және нотариаттық әрекеттерді жасау бойынша кәсіби білімдерді және практикалық дағдыларды игеру болып табылады. Нотариуста тағылымдама бағдарламасы теориялық және тәжірибелік дағдыларды иеленуді білдіреді. Бағдарламаның ұзақтығы бір жылдан кем емес мерзімді құрайды.
Тағылымдамадан өту кәсіби дайындықтың бірыңғай бағдарламасы бойынша жүзеге асырылады. Сіз тағылымдамадан өткен нотариус тағылымдаманың аяқталуы бойынша тағылымдамадан кәсіби дайындықтың бағдарламасын орындауды көрсететін қорытындыны дайындайды. Қорытынды аумақтық әділет органының және нотариаттық палатаның бірлескен шешімімен 10 жұмыс күні ішінде бекітіледі. Тағылымдамадан өтуші кәсіби бағдарламаны толық емес игермеген жағдайда оған қосымша уақыт ұсынылады.
Нотариустар тағылымдамасы ақылы өтеді. Нотариустың тағылымдамадан өтушілерінің тағылымдамадан өтуі үшін ақы төлеу туралы қағидасына сәйкес төлем мөлшері ай сайын 10 АЕК аспайды.
Тағылымдамадан теріс мотивтер бойынша атқарылатын лауазымнан босатылғандарды қоспағанда, мемлекеттік нотариус жұмыс өтілі бар адамдар өтпейді.
Тағылымдамадан өткеннен кейін нотариаттық қызметпен айналысу құқығына аттестаттаудан өту қажет. Ол үшін аумақтық әділет органдарында арнайы комиссиялар құрылады. Комиссия жеті мүшеден – нотариаттық палатаның төрағасын қоса алғанда екі нотариус, әділет органдарының екі өкілі, құқықтанушы ғалым және мәслихаттың екі депутатынан тұруы тиіс.
Нотариаттық қызмет мәселелері бойынша мемлекеттiк көрсетілетін қызметтің қағидаларын бекіту туралы (Қазақстан Республикасы Әділет министрінің м.а. 2020 жылғы 28 мамырдағы № 62 бұйрығымен бекітілген) қағидасына сәйкес, нотариаттық қызметпен айналысу құқығына үмiткер тұлға тағылымдамадан өткеннен кейін "электрондық үкіметтің" веб-порталы арқылы электрондық цифрлық қолтаңбасы (бұдан әрі - ЭЦҚ) қойылған электрондық құжат нысанында "Нотариаттық қызметпен айналысу құқығына үміткер тұлғаларға аттестаттау жүргізу" мемлекеттік көрсетілетін қызмет стандартының 8-тармағында көрсетілген құжаттарды тұрғылықты жері бойынша жолдайды:
- Өтініш.
- Нотариаттық қызметпен айналысу құқығына аттестаттаудан өту үшін мәліметтер нысаны.
- Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 35-бабына сәйкес заң мамандығы бойынша кемінде екі жыл жұмыс өтілін растайтын құжаттың электрондық көшірмесі.
Құжаттар тиісінше ресімделмеген не олардың толық топтамасы табыс етілмеген жағдайда, аумақтық әділет органдары қайтару себебі туралы жазбаша хабарламамен ол түскен күннен бастап 5 жұмыс күнінен кешіктірмейтін мерзімде үміткерге өзі ұсынған құжаттарымен бірге өтінішті қарамастан қайтарады.
Егер үміткер «Нотариат туралы» Заңда белгіленген талаптарға сәйкес келмесе, оны аттестаттауға жіберуден бас тартылады. Бас тарту жағдайында сотқа шағымдана аласыз. Аттестаттауға жіберуден бас тартылған жағдайда, аумақтық әділет органдары өтініш түскен күннен бастап 15 жұмыс күнінен кешіктірмей дәлелді шешімді үміткерге жібереді. Аттестаттауға жіберуден бас тартуға заңда белгіленген тәртіппен сотқа шағым жасалуы мүмкін.
Аттестаттауға жіберілген үміткерді аттестаттаудың өтетін орны, күні, уақыты, тәртібі туралы оны өткізгенге дейін күнтізбелік 10 күннен кешіктірмей аумақтық әділет органдары жазбаша хабардар етеді.
Аттестаттау мынадай екі кезеңнен тұрады:
- Қазақстан Республикасының заңнамасын білуден компьютерлік тест тапсыру;
- емтихан билеттері бойынша ауызша тапсырманы орындау.
Сіз тестілеуден қазақ немесе орыс тілдерінде өте аласыз.
«Нотариат туралы» Заңның 7-2-бабына сәйкес аттестаттаудан өтуде анықтамалық, арнайы және өзге де әдебиетті, сондай-ақ байланыс құралдарын, сондай-ақ қандай да бір жазбаларды пайдалануға рұқсат етілмейді.
Комиссияның аттестаттау не аттестаттамау туралы шешімі аттестаттау өткізілген күні шығарылады. Комиссия шешіміне сіз сотқа шағымдана аласыз. Аттестаттаудан өтпеген үмiткер қайта аттестаттауға бiр жылдан соң жiберiледi.
Аттестаттау туралы комиссияның шешімі шығарылған күннен бастап 3 жыл ішінде жарамды болып табылады.
«Нотариат туралы» Заңға сәйкес Қазақстан Республикасының Әділет біліктілік алқасыlа немесе Қазақстан Республикасы Жоғарғы Cот кеңесі жанындағы Біліктілік комиссиясына біліктілік емтиханын тапсырған адамдар, тұрақты судьялар және өз міндеттерін атқару кезінде теріс қылықтар жасағаны және заңдылықты бұзғаны үшін судьялық қызметінен босатылған судьяларды қоспағанда, тұрақты судья болып жұмыс істеген адамдар, сондай-ақ мемлекеттiк нотариустар аттестаттаудан өтпестен нотариаттық қызметті жүзеге асыру үшін лицензия алуға құқылы.
Лицензия алуда және лицензия алуда Заңның 21-бабына сәйкес лицензия алуда, нотариаттық округ шегіндегі жеке нотариустың қызмет аумағы нотариаттық палатаға сәйкес аумақтық әділет органы анықтайды және cіз бөлмені белгілі бір аумақ шегінде орналастыруға құқылы емессіз.
Нотариаттық қызметпен айналысу құқығына лицензияны «электрондық лицензиялау» порталы арқылы онлайн алуға болады.